صدای موسیقی تلویزیون کوک است؟
به بهانه پخش برنامه شب کوک
یکی از نقاط چالش برانگیز صدا و سیما همیشه،موسیقی بوده است. هیچ تصویردقیق وقاعده وقانونی که برمبنای آن حدود و ثغور موسیقی، اینکه کدام نوع ازموسیقی باید درتلویزیون مورد استفاده قرار بگیرد و به شکل وصورتی واینکه معیارانتخاب موسیقی وترانه وآهنگ چه باید باشد و اساساموسیقی چه وزن وشکلی باید دررسانه ملی داشته باشد نبوده یا همواره مورد مناقشه بوده وهست.
هنوزهم اشتراک نظر و توافقی بر سراینکه کدام نوع موسیقی و به چه شکلی از این جعبه جادو پخش شود اتفاق نظروجود ندارد. بخشی از این اختلاف نظرها به مسائل فقهی موسیقی برمی گردد. به این معنی که موسیقی پخش شده مصداق غنا هست یا نه؟ در واقع از این منظر فهم و تشخیص موسیقی حلال وحرام، مساله اصلی است اما از حیث فرهنگی- اجتماعی نیز موسیقی در سازمان صدا و سیما محل بحث بوده. اینکه آیا باید معیار موسیقیایی رسانه ملی حماسی و ملی باشد یا اصیل و سنتی؟ از آن طرف با موسیقی پرطرفداری به نام پاپ و راک هم مواجه بودیم که بخش عمده ای از سلیقه موسیقیایی جامعه به ویژه نسل جوان را نمایندگی می کرد. این مساله در ابعاد وسیع تر فرهنگی ? اجتماعی با مسائل فرامتنی موسیقی هم گره می خورد. بحث تهاجم فرهنگی و جذب نسل جوان به موسیقی غربی و موسیقی لس آنجلسی هم در میان است لذا باید کاری صورت می گرفت تا نسل جوان بتواند نیازها و ذائقه و سلیقه موسیقیایی خود را در درون مرزهای کشور دنبال کرده و پاسخ بگیرد.
اگرچه از حیث ساختاری- سازمانی، موسیقی مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است اما رسانه ملی به عنوان تاثیرگذارترین و فراگیرترین رسانه کشور که افکار عمومی را تحت تاثیر خود دارد بیش از هر نهاد دیگر درگیر این مناقشه است. رسانه ملی در دو دهه اخیر فراز و نشیب و کش و قوس های زیادی را در چگونگی مواجهه با مساله موسیقی به ویژه موسیقی پاپ طی کرد و البته دستاوردهای خوبی هم داشت. معرفی خوانندگان پاپ وطنی و فضاسازی برای ساخت آهنگ و موسیقی متن های شاد و مدرن تر و ظهور پدیده تازه ای به نام موسیقی تیتراژی توانست بخش عمده ای از نیازهای جامعه در حوزه موسیقی را پاسخ دهد به ویژه درشبکه های رادیویی مثلا رادیو پیام موسیقی نقش پررنگ تری پیدا کرد.
برنامه شب کوک شاید مشکلاتی مثل پرحرفی یا خودبانک پنداری مجری یا دست زدن زیاد تماشاگران و حتی شوخی های اضافی داوران را در خود داشت اما در نهایت و در نتیجه کلی برنامه قابل توجه ای از کار درآمد که تداوم آن در فصل های بعدی ضمن اینکه می تواند خلاء چنین برنامه ای را در رسانه ملی پر کند
در واقع تلاش شد تا به تنوع سلیقه در حوزه موسیقی توجه شود و انواع صداها، آهنگ ها، تنظیم ها و ژانرهای موسیقیایی سهمی در برنامه های رسانه ملی داشته باشد. دیگر مثل دهه 60 هنگام پخش موسیقی تصویر گل و بلبل پخش نمی شد بلکه خواننده در استودیو یا فضای باز حضور می یافت و به اجرا می پرداخت به تدریج ساخت کلیپ های موسیقی نیز باب شد به ویژه در تولید ویژه برنامه های مناسبتی. اما هنوز هم مطالبات مخاطب در حوزه موسیقی تمام و کمال رفع نشده بود. یکی عدم نمایش ساز و ابزار و آلات موسیقی بود که هنوز هم راهکاری فقهی برای آن پیدا نشده و دوم فقدان برنامه های ترکیبی-تحلیل درباره موسیقی بود.البته چند برنامه معدود در این زمینه ساخته شد مثلا با کاروان شعر و موسیقی در شبکه دو که سهیل محمودی آن را اجرا می کرد یا برنامه دستان شبکه آموزش که رویکردی تاریخی-تحلیلی به موسیقی داشت و برنامه ساعت 25 شبکه 5 که به وضعیت موسیقی پاپ در کشور می پردازد.
اما واقعیت این است که اینگونه برنامه برنامه های تخصصی موسیقی بودند که مخاطبان جدی و علاقمندان پرو پا قرص موسیقی یا کسانی که خود در این حوزه کار می کردند تماشاگر ان بودند و مخاطب درسطح وسیع و عام شاید پیگیر این برنامه ها نبود.موسیقی واجد ظرفیت های بالای در برنامه سازی است که هم می تواند سویه سرگرم کننده داشته باشد و هم وجوه آگاهی بخش و اطلاع رسان. شاید یکی از جذابت ترین برنامه های که می توان با محوریت موسیقی ساخت برگزاری مسابقات تلویزیونی با موضوع موسیقی از جمله خوانندگی است.
اتفاقی که در اکثر تلویزیون های کشورهای جهان رخ می دهد و طرفداران زیادی هم دارد. برنامه های که می توان تعداد زیادی از مردم به ویژه نسل جوان را پای تلویزیون بنشاند. آن سوی آب ها شبکه های ماهواره ای فارسی نیز با راه انداختن چنین برنامه های به جذب جوانان دست زدند که همه اینها ایجاب می کرد تا رسانه ملی ما در این زمینه اقدام کرده و با تولید برنامه های مثل شب کوک این خلاء را پر کند. قطعا این برنامه به دلیل نخستین تجربه تلویزیونی واجد نقاط ضعفی بود و حتی برخی آن را به کپی کاری محکوم کردند. اما مساله این است که برخی از سوژه ها یا ماهیت برنامه ها در هرکجای دنیا که باشد ساختار و شمایلی شبیه به هم می گیرد و این لزوما به معنای کپی کاری نیست.
بالاخره خوانندگانی باید در مسابقه شرکت کنند چندین داور کار آنها را قضاوت کنند و برنامه مجری و تماشاگر هم داشته باشد. گرته برداری در فرم مذموم نیست مهم محتوا و سطح کیفی برنامه و لحاظ کردن مؤلفه های بومی در آن است. برنامه شب کوک شاید مشکلاتی از این دست مثل پرحرفی یا خودبانک پنداری مجری یا دست زدن زیاد تماشاگران و حتی شوخی های اضافی داوران را در خود داشت اما در نهایت و در نتیجه کلی برنامه قابل توجه ای از کار درآمد که تداوم آن در فصل های بعدی ضمن اینکه می تواند خلاء چنین برنامه ای را در رسانه ملی پر کند. می تواند به برنامه قدرتمندی در مقابله با برنامه های مشابه ماهواره ای بدل شود که چندان با فرهنگ و ارزش های ما سازگار نیستند.شاید از این طریق بتواند صدای موسیقی رسانه ملی را کوک کرد.